Šta posetiti: Zvezdarska šuma i Astronomska opservatorija

Zvezdarska šuma locirana je na desnoj strani reke Dunav. To je pošumljeni deo brda, koje se nekada zvalo Veliki Vračar, sa vrhom koji se nalazi na 254 metara n.v, zbog čega dominira istočnim delom Beograda. Ovaj prostor je sa svih strana stešnjen gradskim tkivom i zauzima površinu nepravilnog oblika, a graniči se sa Mirijevom, Omladinskim stadionom na Karaburmi i Sportskim centrom „Zvezdara“.

Foto: Nenad Perić

Pošumljeni deo zauzima oko 145 hektara površine, od čega je 21 hektar uređen kao park. Vegetacija, koja raste u urbanim uslovima grada je veštačkog porekla i njena prosečna starost iznosi oko 60 godina. Danas najveći deo park-šume čine čiste ili mešovite vrste drveća, kao što su bagrem, crna topola i kanadska topola, američki jasen, gorski javor, beli jasen, hrast lužnjak, crni bor i beli bor, kao i šumsko i ukrasno šiblje. I ljubitelje ptica će ovde inspiraciju, kao i oni koji traže sport i rekreaciju, kao i predah uz dobru kapljicu i ukusan zalogaj. Do ovde se najlakše stiže autobusom br. 65.

Foto: Nenad Perić

Astronomska opservatorija kada je izgrađena nalazila se u pregrađu grada. I sada je u zelenim plućima našeg velegrada. Počela je sa radom 1891, te predstavlja jednu od najstarijih naučnih institucija u Srbiji. Sagrađena je između 1929. i 1931. godine prema projektu arhitekte Jana Dubovog, kao kompleks sa Upravnom zgradom i paviljonima u koje je smeštena astronomska oprema. Opservatorija je oblikovana u modernističkom duhu, sa elementima akademskog istoricizma, karakterističnog za međuratni period. Kao ostalom i dosta zgrada u njenom krugu.

Foto: Nenad Perić

Brižljivo dizajnirani paviljoni prilagođeni su postavkama funkcionalizma, a najveći objekat u kompleksu – Upravna zgrada pripada modernističkom krugu ideja. Posebnu umetničku vrednost arhitekturi kompleksa daju namenski rađeni reljefi, izvedeni prema nacrtima arhitekte Branka Krstića.

Teleskop

U paviljonima opservatorije sačuvani su neki od originalnih instrumenata za astronomska posmatranja. Razne vrste teleskopa u vreme postavljanja bile su među najsavremenijim u svetu. Obradom enterijera posebno se ističe biblioteka u sklopu Upravne zgrade.

Foto: Nenad Perić

Astronomska opservatorija predstavlja najznačajniji projekat jednog od pionira srpskog modernizma i osnivača Grupe arhitekata modernog pravca, Čeha Jana Dubovog, kome je za ovaj projekat na Beogradskom univerzitetu dodeljena titula doktora tehničkih nauka. Osim arhitektonskog, Astronomska opservatorija ima izuzetan značaj u oblasti istraživanja, univerzitetske nastave i astronomije kao naučne discipline. Kao institucija vezuje se za ime Milutina Milankovića, jednog od najznačajnijh svetskih matematičara i astronoma.

Foto: Nenad Perić

Sa pošumljavanjem Zvezdare krenulo se 1933. posle izgradnje Astronomske opservatorije, kada je počelo uređivanje parka i zasađivanje zelenila. Pošumljavanje ovog terena preduzeto je, između ostalog, i zbog zaštite Beograda od košave. Najveći broj stabala šume posađen je u periodu od 1948- 1950. godine u velikim akcijama pionira i mladih gorana, pošto je u blizini opservatorije osnovan Institut Mihajlo Pupin.

Foto: Nenad Perić

Tokom II sv. rata, u zvezdarskoj šumi je bila stacioniran nemačka artiljerija, radi odbrane od savezničkog bombardovanja grada 1945. godine.

Foto: Nenad Perić