ITALIJA – šetnja po čizmi

Zene i Vino 30. mart 2024.

U svetu prepoznata kao lider u mnogim oblastima kreativnih industrija, Italija je zemlja brojnih bogatstava.

Blaga mediteranska klima, bogata struktura tla i vekovna vinogradarska tradicija, iznedrile su neka od najboljih vina sveta, dok dobro očuvano kulturno istorijsko nasleđe doprinosi turističkoj atraktivnosti popularne evropske čizme. Neverovatna različititost ogleda se u čak 20 vinskih regiona od kojih svaki ima svoju jedinstvenu topografski ali i kulturno istorijski identitet, kao i vinogradarsku tradiciju. Svaki od ovih vinogradarskih regiona karakterističan je po nekim od brojnih autohtonih sorti vinove loze. Uzgred, Italija ima čak 590 registrovanih autohtonih sorti a veruje se da će, nakon što ampelografska ispitavanja budu završena, taj broj biti blizu 1.000. Upravo iz tog razloga, odlučili smo da vas ovom pričom provedemo kroz svih 20 regiona u pokušaju da sagledamo njihovo bogatstvo i diverzitet.

VALLE D’AOSTA

U pitanju je najmanji region Italije, koji proizvodi svega 1,8 miliona litara vina godišnje (manje od 1% ukupne proizvodnje) i graniči se sa Francuskom i Švajcarskom sa svoje severozapadne strane. Alpske terase na kojima su podignuti vinogradi, značajno otežavaju uslove proizvodnje ali se zato vina proizvedena u ovom regionu značajno razlikuju od svega ostalog. Region Valle D’Aosta je poznatiji po svojim crvenim vinima sorti: Fumin, Petit Rouge, Picotendro (Nebbiolo), Pinot Noir, Syrah, Cornalin i Mayolet. Od beli sorti, najzastupljeniji su Chardonnay, Moscato, Prié Blanc i Petite Arvine. U okviru ovog regiona postoji samo jedna DOC apelacija.

PIEDMONT

Nalazi se na severoistoku Italije i iako se ovde proizvodi svega 7% ukupne italijanske proizvodnje vina, Piedmont je region poznat po visokom kvalitetu vina ali po nejvećem broju DOC (42) i DOCG (17) apelacija. Iz ovog regiona potiče i 86% svih klasifikovanih vina Italije. Veliku većinu čine crvena vina: Barbera, Brachetto, Dolcetto, Freisa, Nebbiolo, Ruché, Pelaverga i Uva Rara.  Ništa manje zanimljiva su i bela vina, nastala uglavnom od sorti: Arneis, Cortese, Erbaluce, Moscato i Timorasso.

LOMBARDY

Vina Lombardije čine oko 3% ukupne italijanske proizvodnje s relativno jednakim udelom crveni i belih vina. U okviru ovog regiona nalazi se 5 DOCG, 21 DOC i 15 IGT. Teroar Lombardije idealan je za proizvodnju grožđa sorti Chardonnay, Pinot Bianco i Pinot Noir, te ne čudi što se trećina italijanskih penušavih vina proizvedenih tradicionalnom metodom fermentacije u boci, proizvede baš ovde. Zanimljivo je pomenuti i to da ovde postoji i najveći broj sertifikovanih organskih vinograda, čak 965 ha, dok se 898 ha nalazi u procesu konverzije. Očekuje se da će uskoro 65% vinograda Lombardije biti organsko. Od crnih sorti najzastupljeniji su: Barbera, Bonarda, Croatino, Groppello, Lambrusco, Marzemino, Nebbiolo, Pinot Noir i Uva Rara, a od belih: Chardonnay, Pinot Bianco i Riesling.

TRENTINO – ALTO ADIGE

Najseverniji italijanski region, zahvaljujući planiskom terenu ima samo 15% obradivog zemljišta što je primoralo vinare da prednost ustupe kvalitetu nad količinom. Region čini 2% ukupne italijanske proizvodnje vina, koja ujedno ima i 85% DOC vina. Region se sastoji iz dve provincije: Trentino na jugu čije je stanovništvo kulturološki i jezički italijansko i Alto Adige, na severu, koje je poznato po pretežno nemačkom govornom stanovništvu. Severna pozicija uslovila je proizvodnju pretežno belih sorti: Chardonnay,Gewürztraminer, Kerner, Müller Thurgau, Nosiola, Pinot Grigio, Pinot Bianco i Riesling. Iako značajno manje zastupljen, sortiment crnih sorti se može smatrati prilično zanimljivim te ovde imamo: Lagrein, Pinot Noir, Schiava (Vernatsch) i Teroldego.

FRIULI-VENEZIA GIULIA

Ovaj region proizvodi svega 4% italijanskog vina pri čemu belo vino čini 60% ukupne proizvodnje. Vazdušna strujanja između Alpa i Jadrana stvorila su izuzetno povoljnu klimu za uzgoj vinove loze na terastastim padinama. Friuli ima sjajnu reputaciju kada je proizvodnja belih vina u pitanju. Friuli ima 2 DOC zone izuzetne klase u oblastima Collio Goriziano i Colli Orientali del Friuli, kao i dva retka DOCG-a slatkog belog vina Ramandolo koje se proizvodi od sorte Verduzzo i Pucolit koje je oko 1800. godine svrstano u red najboljih slatkih vina u Evropi.  Crvena vina ove regije su lagana i voćna, najbolje ih je piti u roku od dve do pet godina starosti mada, ima i onih s odličnim kapacitetom starenja najčešće sorti Refosco, Pignol i Schioppettino. Od belih sorti najzastupljeniji su Chardonnay, Friulano, Malvasia, Picolit, Pinot Grigio, Ribolla Gialla, Sauvignon Blanc, Verduzzo i Vitovska, a od crnih: Cabernet Franc, Merlot, Pignolo, Pinot Nero, Refosco i Schioppettino.

VENETO

Prema obimu proizvodnje, ovo je najveći italijanski region i čini 19% ukupne proizvodnje od čega je 55% belo vino. Među njima, najvažniji su Soave, Valpolicella i Bardolino. Popularnost proseca, penušavog vina proizvedenog sekundarnom fermentacijom u tanku, uveliko je podstakla popularnost ali i izvozne kapacitete Veneta. Inače, proseco se proizvodi isključivo od sorte Glera koje se uzgaja na nemoguće strmim padinama Veneta. Tri grada čine glavna  vinogradarska područja ovog regiona: Veneto, Padova i Treviso. Kada je reč o vinima, najznačajniji su Soave od sorte Garganega, koje se najčešće vinificira kao suvo, belo vino. Tu je i Bardolino, pitko crveno vino u svom DOCG Superiore izdanju ili kao jače obojeni rose/klareto (chiaretto). Tu je i čuvena Valpoliccela, blend sorti Corvina, Corvinone i Rondinela uz mogućnost dodavanja sorti Milinara i Oseleta, krepko crveno vino koje se pije uglavnom mlado iako isto grožđe može biti delimično prosušeno od koga se u tom slučaju proizvodi bogati, moćni Amarone della Valpolicella, jedno od najbolje rangiranih crvenih vina Italije.

LIGURIA

Ovaj izuzetno mali region proizvodi svega 1% italijanskih vina. Uzgoj grožđa odvija se na teško pristupačnim terenima uz obalu Ligurijskog mora. Uprkos izazovima, ovde se proizvodi nekoliko zanimljivih vina i među njima posebno, Cinque Terre (pet zemalja) vino nastalo od grožđa niza ribarskih sela smeštenih na liticama. Loza se ovde na isti način gaji još od antičkih vremena i često je toliko blizu mora da je zapljuskuju talasi. Od belih sorti tu su: Albarola, Bosco, Pigato i Vermentino, a od crnih: Dolcetto, Rossese i Sangiovese.

EMILIA-ROMAGNA

Emilija-Romagnia čini 14% italijanske proizvodnje i treći je najveći proizvođač vina u zemlji. Crveno vino čini oko 55% proizvodnje u regionu. Iz samog naziva regije jasno je da se ona sastoji iz dva dela. U Emilii se najčešće uzgaja Lambrusco, dok iz Romagnie dolaze vina sorti Sangiovese, Trebbiano i Albana.

MARCHE

Vrlo mali i nepoznat vinski region koji čini svega 2% italijanske proizvodnje vina. Najprodavanije vino ove regije zove se Verdicchio i često je upakovan u prozirnu bocu u obliku ribe. Međutim, u novije vreme, ovo vino se pakuje u standardnu vinsku bocu i prepoznatljivo je po svom kvalitetu i karakteru. Verdicchio se vinificira i kao penušavo vino, najčešće sekundarnom fementacijom u tanku ali i tradicionalnom metodom sekundarne fermentacije u boci. Okosnicu crvenih vina najčešće čine sorte Montepulciano i Sangiovese.

TUSCANY

Toskana je jedan od najznačajnijih regiona Italije, a sastoji se 41 DOC, 11 DOCG i 6 IGT apelacija. Crveno vino čini 85% proizvodnje u regionu. Vinska renesansa Toskane započeta je u Kjantiju, na brdima oko Sijene i Firence ali se brzo proširila duž cele obale Mediterana. Toskanska vina zasnovana su na klasičnim crnim vinima zasnovanim na sorti Sangiovese – Chianti, Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montelpulciano, Carmignano i Morellino di Scansano. Sva prethodno pomenuta vina nose DOCG oznaku. Najpoznatije vino Toskane je Brunello di Montalcino DOCG, nastalog od specifičnog klona sorte Sangiovese, poznatog kao Sangiovese Grosso i, prema zakonu, se može prodavati tek nakon pet godina odležavanja. Tu su i kultna crvena vina poznata kao „Supertoskanci“ koja su nastala kao veoma uspeli pokušaj kupažiranja vina autohtonih sorti sa introdukovanim, vrhunskim francuskim sortama. Kako takva vina nisu mogla biti klasifikovana, proizvođači su ih nazvali Supertoskancima i ona danas često postižu veoma visoke cene na tržištu, često i mnogo veću od tradicionalnih vina Toskane. Iako uopšte nije poznata po belim vinima, Toskana proizvodi nekoliko zanimljivih belih vina ad sorte Vernaccia, a Vernaccia di San Gimignano je postala prvi toskanski beli DOCG. Toskanski vinari ponose se i vinom Vin Santo, bogatim, slatkim, blago oksidativnim vinom nastalim od delimično prosušenog grožđa  koje je odležavalo sedam godina u malim drvenim buradima.

ABRUZZO

Regija koja čini oko 6% italijanske proizvodnje. 60% od toga su crvena vina. Teren je brdovit a proizvođači preferiraju sorte Montepulciano i Trebbiano koja daju dobra crvena i bela vina, ali i tradicionalni Cerasuolo od koga proizvode krepki roze. Najpoznatije vino sorte Montelpulciano (koje ne treba mešati sa istoimenim gradom u Toskani) daje vino robusne crvene boje, punog tela, a koje može da se pije mlado ali i odležalo. Veliki deo belog vina potiče od sorte Trebbiano od koga se proizvode sveža vina, suptilne arome i ukusa. Od ostalih belih sorti, tu su nedavno oživljeni Passerina i Pecorino.

MOLISE

Molise čini 1% italijanske proizvodnje, a crvena vina 75% njegove. Do 1980. godine bila je u sastavu regiona Abruzzo. Dominantni DOC iz Molisea primenjuje se na blend autohtonih italijanskih i internacionalnih sorti, stvarajući tako nove mogućnosti za proizvođače koji teže uspostavljanju sopstvenog vinskog identiteta.

UMBRIA

Umbrija je u prošlosti bila poznata po proizvodnji belih vina, posebno onih sorte Orvieta, posebno omiljenih od strane srednjevekovnih crkvenih poglavara. Danas se tu gaji i čuveni Grechetto, a živopisni brežuljci „zelenog srca Italije“ imaju i neosporno naklonost ka crvenim vinima, posebno u dve DOC apelacije: Montefalco Sagrantino i Torgiano Rosso Riserva. Najveći značaj ima umbrijski Montefalco Sagrantino. Inače, Sagrantino je drevna sorta uzgajana samo oko brdskog grada Montefalco od koga se proizvode i suva i slatka crvena vina neobične snage i aromatskog kompleksa. Tu je Vin Santo, slatko vino od prosušenog grožđa sorte Grechetto i/ili Malvazije koje Umbrijanci smatraju vinom za svaku priliku.

LAZIO

Regija Rima suštinski je povezana sa belim vinom: Frascati, Marino kao i legendarnim Est! Est!! Est!!! Brda u regionu bogato su zasađena sortama poput Malvazije i Trebiana koje neguje bogato sunce i vulkansko tlo. Prvi DOCG u ovom regionu dodeljen je crvenom Cesanese del Piglio vinu. Cesanese daje suva i slatka vina bogatih aroma. S druge strane, zvezde brojnih visoko cenjenih modernih vina Lacia su Cabernet Sauvignon i Merlot. Ovde se proizvodi i nekoliko zanimljivih slatkih vina sorti Moscato di Terracina i Aleatico di Gradoli.

BASILICATA

80% ukupne proizvodnje ovog regiona čine crvena vina. Basilicata ima četiri DOC apelacije: Aglianico del Vulture, Grottino di Roccanova, Terra dell’Alta Val d’Agri i Matera. Aglianici je jedno od najboljih crvenih vina  južne Italije, a doneli su je Grci još u VI ili VII veku. Terra dell!Alta Val d’Agri crvena i roze vina zasnivaju se na Merlotu i sabernet sauvignonu dok Matera koristi niz sorti u svojih šest vrsta vina, uključijući i Sangiovese, Primitivo i Cabernet sauvignon od crvenih i Greco Bianco i Malvasia Bianca di Basilicata od belih sorti.

APULIA

Crvena i roze vina čine nešto više od polovine proizvodnje regiona Apulia. Regija, koja čini petu italijanske čizme, može se pohvaliti drevnim vinarskim tradicijama. Tokom Rimskog carstva njegova vina su se izvozila širom civilizovanog sveta. Renesansni lideri, poput Lorenza il Magnifica, bili su impresionirani Apulijinim vinima, a nakon francuske okupacije Italije, ogromne količine su otpremljene u Francusku. Apulija sada svoja vina dovodi do novog visokog standarda kvaliteta, sprovodeći nedavna velika renoviranja u vinskom sektoru. Apuliju možemo grubo podeliti na dva vinogradarska sektora između Brindisija i Taranta. Severno područje uživa u umerenoj klimi koja daje suva vina impresivnog voća i dobre kiselosti. Crvena vina sa severa uglavnom potiču od domaće Uva di Troia (poznata kao Nero di Troia) ili Bombino Nero, kao i Primitivo, Aglianico, Montepulciano i Sangiovese. Belim vinima dominira sorta Verdeca, ali ovde se može naći mnoštvo grožđa koje se takođe nalazi u Kampaniji.

CALABRIA

89% ukupne proizvodnje ovog regiona čine crvena vina. Calabria čini prst čuvene italijanske čizme i predstavlja pretežno planinsko područje sa izraženim varijacijama u mikroklimatu.

Kalabrija čini 1% italijanske proizvodnje (16. po obimu među regionima), a crno vino predstavlja 89% njegove proizvodnje. Dominiraju dve sorte grožđa grčkog porekla – Gaglioppo u crnim vinima i Greco u belom. Najpoznatije vino u regionu je Ciro, koje raste na niskim brežuljcima duž jonske obale između drevnih grčkih gradova Sibaris i Kroton (danas Sibari i Crotone). Klasični Ciro je crvene boje, koji u verziji Riserva može da stari preko jedne decenije od određenih berbi. Tu je i bianco od Greco grožđa. Melissa, susedna DOC zona, proizvodi crvena i bela vina slična Cirou, ali crvena vina iz istog Gaglioppa uzgajana na većim nadmorskim visinama, kao što su Pollino, Donnici i Savuto, svetlija su po telu i boji. Regija takođe proizvodi Mantonico di Bianco, vino boje jantara nalik na šeri sa notama badema i citrusa u bukeu i na ukusu.

SARDINIA

Najproduktivnije vinogradarsko područje ostrva Sardinia  je Campidano, plodne ravnice severozapadno od glavnog grada i glavne luke Kaljari. Sorte koje se tamo uzgajaju su Cannonau, Giro, Malvasia, Monica, Moscato, Nasco i Nuragus. Moscato sa Sardinie može biti miran ili penušav ali uvek je sladak. Možda najupečatljivija Malvazija je ona od prosušenih bobica. Popularna bela sorta je Nuragus za koju se veruje da su je tamo doneli Feničani. Njeno ime potiče od drevnih kamenih kula na ostrvu poznatih kao nuraghe. Važne crvene sorte ostrva su Cannonau, srodnik grožđa Garnacha donetog iz Španije, i Carignano i Monica, takođe španskog porekla. Pored svojih 18 vina DOC i DOCG apelacija, Sardinija ima i 15 IGT-ova, najviše u bilo kom regionu.

CAMPANIA

Drevni Rimljani su se divili Kampaniji kao jednoj od najpogodnijih regija za uzgoj vinove loze. Favorizovali su vinograde duž obale severno od Napulja, gde se proizvodilo Falernian, najcenjenije vino carstva. U Kampaniji mnogi proizvođači nastoje da iskoriste domaće vinove loze koje potiču JOŠ IZ Antičkih vremena. Najplemenitija od crvenih sorti je Aglianico, crveno grožđe u čuvenom DOCG Taurasi, kao i crveni Falerno del Massico. Od belih vina, najcenjeniji je Greco di Tufo, dok je Falanghina, koja je izgleda bila osnova bele verzije Falerniana, postala najbrže raširena sorta u regionu. Fiano je takođe važno grožđe za proizvodnju belog vina u regionu, možda najpoznatije pod nazivom Fiano di Avellino.

SICILY

Sicija se može pohvaliti jednom od najdinamičnijih italijanskih vinskih industrija. Iako su nekada bili poznati uglavnom zbog Marsale i često slatkog Moscato vina, region je u novije vreme stavio naglasak na suva, moderna crvena i bela vina. Status Sicilije u porastu ogleda se u unapređenju Cerasuolo di Vittoria u DOCG. Veliki udeo u proizvodnji DOC-a na Siciliji predstavlja Marsala, oksidativno vino koje su pre dva veka proizveli engleski trgovci. Sicilija proizvodi niz izvrsnih suvih belih vina pod Sicilia DOC, koristeći domaće sorte kao što su Grillo, Catarratto, Inzolia i Grecanico. Fina crvena vina na Siciliji često potiču od domaćih sorti vinove loze, posebno Nero d’Avola, Nerello Mascalese, Frappato i Perricone (ili Pignatello).

Ovaj tekst je deo promotivne on-line kampanje o italijanskim vinima, u organizaciji Italijanske agencije za spoljnu trgovinu ICE/ITA, u saradnji sa Ambasadom Italije.

Izvor: womenandwineserbia.com
Pratite nas i na društvenim mrežama: Facebook | Instagram | Twitter | Threads | Linkedin Za pitanja ili predloge o saradnji možete nas kontaktirati na navedenu mail adresu: marketing@palilula.info
Saradnik na portalu Žene i Vino
Udruženje građana „Žene i vino“ se bavi razvojem vinogradarstva i vinarstva u Srbiji, promovisanjem i širenjem vinske kulture, edukacijama u pravcu razvoja pravih vrednosti po pitanju vinske kulture, gastronomije, zdrave hrane i srodnih oblasti u Srbiji, Evropi i svetu. 
Na društvenim mrežama
Copy link