Upoznajte Višnjičku Banju – urbano naselje na istoku Beograda

Kako istorija pokazuje, prvi doseljenici u ovaj deo Beograda su bili Kelti, narod koji je proveo mnogo godina stvarajući život na prostorima današnje Višnjičke Banje.

U toku vladavine nad Singidunumom naselje Višnjičke Banja zauzimali su Rimljani. Arheološkim istraživanjima utvrđeno da su  na ovom području imali svoje terme i uz njih su gradili letnjikovce i vinograde. Rimljanke su se lečile i posle izlečenja, u znak zahvalnosti bacale novac. Tako, prilikom vršenja raznih iskopavanja taj novac je nađen i služi u muzejima kao lepa antika.

Kako je zaista dobila ime, to može biti jedan od složenih odgovora vezanih za naselje Višnjička Banja.

Određena grupa ljudi nezvanično govori o tome kako je Višnjička Banja dobila ime po jednoj devojci koja se zvala Višnja. Priča o ovoj devojci kaže sledeće: Devojka Višnja je bila iskreno zaljubljena u jednog momka, ali nažalost njena istinska ljubav se nije ostvarila, tačnije u to vreme turci joj nisu dozvolili ljubavnu romansu i ona se ubila. Sigurno se pitate otkud to da joj turci nisu dozvolili… Smatra se da je Višnjica ustvari bila turska baza odnosno turski sandžak.

Većina stanovnika, što starosedeoca, što doseljenika misli da je Višnjička Banja dobila ime po velikom broju voćnjaka višanja, s obzirom na to da višnja veoma dobro rađa na zemljištu na kome se nalazi naselje Višnjička Banja.

Pojedini stanovnici smatraju da je Višnjička Banja dobila ime po Višnji Obrenović, koja je bila majka Miloša Obrenovića. Miloš Obrenović je naselio Višnjicu ljudima sa granica Bugarske i Grčke. Knez Miloš bio dobro upoznat sa lekovitim svojstvima višnjičkih izvora. Naime, za razliku od većine svojih savremenika, knez je bio veliki ljubavnik kupanja i „banjanja“, tako da se može reći da je začetnik banjske kulture u Srbiji. Istovremeno je bio i veliki gurman, koji je stomačne probleme izazvane prejedanjem često lečio vodom iz Višnjičke Banje, bogatom sumporom. O tome svedoče zapisi iz 1833. godine u kojima izvesni Aleksa Simić knezu šalje staklenke sa vodom.

Par godina kasnije na scenu stupa naš poznati pesnik Sima Milutinović Sarajlija, sa idejom da se ovaj potencijal iskoristi. Verovatno mislite da je čudno da se jedan pisac zanima za biznis, ali ni ovo ne treba da vas čudi. Naime, Milutinović je poreklom bio iz ugledne trgovačke porodice, te je svakako nasledio i izgradio osećaj za dobar posao. Na to treba dodati i da ga je njegov nemirni duh vodio od grada do grada i od zanimanja do zanimanja, što je dodatno izoštrilo njegov „njuh“ za razne novotarije.

Tako se 1835. godine ponovo zatekao u Beogradu, gde počinje da radi kao policajac u beogradskoj policiji. Da, upravo tako, čovek koji je bio trgovac, ustanik, bostandžija, profesor Liceja, vaspitač Petra II Petrovića Njegoša, i još mnogo, mnogo toga, jedno vreme je svake večeri predvodio policijsku patrolu po Beogradu i okolini i proveravao da li se poštuje noćni mir.

Verovatno je tako jednom prilikom, bazajući po selima u okolini atara beogradskog, dospeo u Višnjicu i „otkrio“ izvore tople vode. Preduzimljiv kakav je bio, 1839. godine piše predlog Ministarstvu prosvete u kome kaže:

„Za održanje telesnog zdravlja i povraćanja istog, nameran sam podići jedno vodolečilište u Otečestvu našem, koga kratki plan Visokoslavnom Popečateljstvu na blagorasmotresnij i skorašnje odobrenje predstavljam.

U selu Višnjica, niže Beograda imade prekrasna česma na ulasku sela koja je svojom vodenom dobrotom i mestom ponajugodnije za taj posao. Tu sa ja rad podignuti neophodimo nužne kvartire za pacijente i posetitelje, kao i korita kupatila za telesno pravilo i uredno dviženje.“

Do sada ništa neobično, molba da mu se odobri izgradnja par korita i par soba za smeštaj gostiju. Ono što je bila prava revolucija u ovom predlogu je to što je Sarajlija nameravao da sve ovo bude izgrađeno prodajom akcija:

„Na ovo zavedenje nekoliki su troškovi nužni koji se akcijama skupiti najlakše mogu. Jedna akcija da košta 10 dukata cesarskih.“

Nadalje, Sarajlija moli da mu se odobri kako osnivanje ovog akcionarskog društva, tako i odobri određena donacija kako bi se sa izgradnjom banje počelo i pre prikupljanja početnog kapitala kroz akcije.

Avaj, očigledno je da ondašnji ministri nisu bili dovoljnog preduzetničkog duha, te je predlog odbijen, a Simi je dopušteno da banju izgradi, ako baš hoće, ali o svom trošku. Naravno, Sarajlija nije imao potrebne novce, tako da je slavno propala ideja o banjskoj revoluciji u Višnjici i prvom akcionarskom društvu za eksploataciju lekovite vode u Beogradu, Srbiji a možda i Evropi.

Posle kraha ove ideje, postojalo je još nekoliko uspešnijih pokušaja da se Višnjička Banja stavi na mapu banjskih lečilišta. Od sredine XIX veka, banja je bila poznata u Beogradu i kao lečilište i kao izletište, a ponovo su na obroncima Višnjičkog brega iznikle letnjikovci bogatijeg sloja.

Topli izvori na obali Dunava

Kosina iznad Dunava bila je i tada poznata po toplim izvorima vode, te kao takva pogodna za izgradnju naselja. Ko je i kada shvatio da je toplo blato koje se nalazilo u blizini izvora i lekovito i da olakšava razne bolesti, nije poznato.

List Pravda 29. jula 1938. godine pisao je opširno u Višnjičkoj banji kraj Beograda, kao lekovitoj banji i izletištu Beograđana.

Višnjička Banja, dodaje se, koja je pristupačna Beograđanima i stanovnicima iz okoline, korisno može da posluži svima onima koji nemaju većih materijalnih mogućnosti da odu u koju veću i poznatiju banju u našoj zemlji. U ovoj banji mogu se lečeti i izlečiti mnogi bolesnici za male pare.

„Tako, onda, mogu se lečiti i oni iz najsiromašnijih slojeva. Ova banja koja je do sada pomogla mnogima, ne može, istina, pružiti onaj provod i udobnosti koje bolesnici mogu imati u drugim poznatijim banjama, pa ipak svakim danom, sve više je u njoj bolesnika“, navodi se dalje u tekstu.

A šta sve leči Višnjička Banja? U Višnjičkoj banji, koja je radioaktivna i koja ima toplu sumporovitu vodu i prirodno mineralno blato, leči se reumatizam zglobova, mišića, nerava, giht, zapaljenje organa za disanje, hronično zapalenje organa za mokrenje, oboljenje žučne bešike, malokrvnost, škrofuloza, trovanje olovom, neurastenija, obolenje zglobova na bazi gonoreje i luesa, katare stomaka i creva.

Banja ima, kako se navodi, dva bazena za kupanje (za muške i ženske), tri bazena za konzerviranje blata i oko sto kabina za svlačelje, šest tuševa, dva izvora vode: za piće i sumporovatu, koja se pije kao i pijaća voda.

Lečenje se obavlja na tri načina: mazanjem blata i sunčanjem, tuširanjem i kupanjem u mineralnoj vodi i pijenjem mineralne vode.

„Inače, pored svoje lekovitosti i pristupačnosti, ova banja nalazi se na vrlo lepom mestu u samoj šumi. Svaki onaj koji u nju dođe može naći hladovine među gustim vrbama i bagremovima, a isto tako se može i sunčati. U poslednje vreme ova šuma dobila je prinove u topolama i jablanovima. Nalazeći se kraj samog Dunava, u zelenilu i na čistom vazduhu, ona mnogima može poslužiti ne samo za lečenje, već i odmor i razonodu“, piše novinar pre 80 godina.

Navodi se i da je banja u Višnjici nedeljom i praznikom preplavljena Beograđanima. Ona, tada, u pravom smislu podseća na izletište.

Tu se skupljaju mnogi od kojih poneki ponesu svoj pecački pribor, igraju zabavne igre. Nije redak slučaj da se pojedini i kupaju, jer kraj ove banje nalazi se i plaža. Ponekad gosti provedu nedelju u lepom raspoloženju. Tada iz Beograda dođe i muzika, a pod vrbama vije se kolo. U kolo se hvataju svi od reda: i gosti i seljaci iz okolnih sela“, opisuje se Višnjička banja.

U vremenima svog najvećeg uspona, neposredno pre Drugog svetskog rata, postojali su bunari i bazeni sa toplom vodom i blatom, u kojima su posetioci bili pod nadzorom lekara i medicinskog osoblja. Ipak, i dalje je bila poprilično zapuštena i daleko od pojma banje u pravom smislu te reči. Zanimljivo je da je u jednom trenutku čuveni pisac Branislav Nušić, bio jedan od akcionara društva koje je pokušalo da pokrene drugu banjsku revoluciju. Nažalost, i ovaj put namera nije ostvarena.

Pomak je donekle napravljen 1939. godine, kada zakup banje na 99 godina uzima prestonički lekar Đorđe Pešić, koji je renovirao i otvorio moderno kupatilo. Pod ruku mu je išla i namere Uprave Beograda da pristupi uređenju okoline kako bi se napravilo izletište i prava banja.

Razvoj banje zaustavlja Drugi svetski rat, a posle njega, umesto bazena i kur-salona, na obroncima iznad Dunava počinju da niču stambene zgrade.

Doduše, to baš i nije kraj priče. Ukoliko se u letnjim mesecima zateknete u Višnjičkoj Banji, videćete starije sugrađane koji sa sobom vuku staklene balone i plastične flaše ili na prvi pogled bez razloga sede u kupaćim kostimima u blizini jednog košarkaškog terena na samoj obali Dunava. Naime, podno njega, dobro sakriven od pogleda znatiželjnika, jedan od izvora i dalje postoji.

Niče urbano elitno naselje u Banji

Urbanisti glavnog grada su odredili da se na padinama iznad Dunava započne izgradnja elitnog naselja. Tadašnji gradonačelnik Beograda, Živorad Kovačević, je 1970. godine svečano položio kamen temeljac.

Izgradnja stare Višnjičke Banje bila je poverena arhitektama Ljiljani i Dragoljubu Bakiću koji su uspešno savladali veoma strm teren, stepenastim postavljanjem stambenih objekata. Zgrade od crvene opeke, tamnih krovova, ogromnih prozora i terasa sa pogledom na Dunav, mamile su uzdahe novih stanara.

Po useljenju, stanovnici su imali poteškoća sa saobraćajem, snabdevanjem, telefonima, neuređenim prilaznim putevima, nedostajala je ambulanta i škola. Vremenom je sve to rešeno.

Naselje Višnjička Banja je stambeno naselje građeno kao investicija Beogradske zajednice stanovanja, sa planiranim zonama kolektivnog (I i II faza gradnje) i individualnog (III faza) stanovanja velike gustine. Pored stambenih sadržaja, urbanističkim projektom je predviđena i osnovna škola sa 32 učionice (izgrađena i otvorena tek 2012. godine), dva obdaništa za po 240 dece (izvedeno samo jedno, “Suncokret”), centar mesne zajednice sa dva dopunska punkta (zbog razuđenosti lokacije) i parking (1 stan – 1 parking mesto).

Izgrađene su zgrade od crvene opeke koje jednostavno rečeno izgledaju tako predivno da prosto poželite da živite u ovom naselju. Pre izgradnje novog postojao je stari deo naselja koji se nalazi uz Dunav. U sredini novog naselja se nalazi tzv. “Dubodolina” na kojem mestu su danas izgrađeni sportski tereni i Osnovna škola. U donjem odnosno starom delu naselja se nalazi termalni izvor koji je nekada bio popularan, mada i danas možemo videti ljude, uglavnom starije kako se uz izvor sunčaju i provode svoje dane u Banji pored Dunava.

Izvor: 011info.com, mediji