Samo tri proizvoda međunarodno zaštićena u Srbiji

Proizvodi sa geografskim poreklom često postaju predmet sporova među državama pred Evropskom komisijom. Iskustvo pokazuje da je u mnogim slučajevima onaj ko je bliži evropskoj administraciji u prednosti, te lakše ostvaruje zaštitu, iako možda nema dovoljno osnova za to.

U Srbiji, međutim, već je zaštićeno nekoliko desetina poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda koji nose oznaku geografskog porekla, što je značajan korak ka očuvanju tradicije i unapređenju kvaliteta.

Među zaštićenim proizvodima nalaze se Leskovački ajvar, Užička pršuta, Sremski kulen, Rtanjski čaj, Homoljski med, Somborski sir, Ečanski šaran, Zlatarski sir, ali i mnogi drugi. Na listi su i specifični proizvodi poput fruškogorskog lipovog meda, Sjeničke jagnjetine, Pirotskog mesa, Valjevskih duvan-čvaraka i Futoškog kupusa.

Trenutno postoji 43 proizvoda sa zaštitom geografskog porekla u Srbiji. Međutim, samo su tri proizvoda međunarodno zaštićena putem Lisabonskog sporazuma – Homoljski med, vino „Bermet“ i Leskovački domaći ajvar.

Leskovački ajvar je specifičan proizvod koji se razlikuje od ajvara drugih balkanskih zemalja, i to ne samo po sirovini, već i po tehnološkom postupku, hemijskim i fizičkim karakteristikama, kao i ukusu. Iako je ajvar generički naziv koji se koristi širom Balkana, Leskovački ajvar je dobio zaštitu kao specifičan proizvod, zahvaljujući jedinstvenoj proizvodnoj metodologiji koja ga izdvaja na tržištu.

Kroz Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, Srbija je uspjela da se izbori za to da „šljivovica“ više ne bude zaštićena oznaka u EU, dok je „srpska šljivovica“ kao posebna voćna rakija dobila međunarodnu zaštitu.

Ovaj postupak zaštite geografskih oznaka pokreću sami proizvođači, obično udruženja, dok Ministarstvo poljoprivrede podržava uključivanje što većeg broja proizvođača u sistem zaštite. Tatjana Beuk Pirušić iz Udruženja za poljoprivredu i prehrambenu industriju PKS objašnjava da proizvod mora biti prvo zaštićen na nacionalnom nivou pre nego što se pokrene zaštita na nivou EU.

Dragoljub Rajić, privredni konsultant, smatra da bi Srbija trebalo da formira listu “vrhunskih srpskih proizvoda”. Kako bi vino, na primer, bilo označeno kao vrhunsko, mora da ima geografsko poreklo, a to znači da se proizvod mora uvek proizvoditi po istoj recepturi i kvalitetu. Tako bi se stvorila prepoznatljivost koja bi mu omogućila da postigne veću cenu na međunarodnom tržištu.

Zaštita geografskog porekla ne donosi samo zaštitu proizvođačima, već i potrošačima. Proizvodi sa geografskom zaštitom često imaju veću vrednost i prepoznaju se po vrhunskom kvalitetu. Za njih je lakše doći do tržišta EU, jer ne podležu carinskim barijerama niti kvotama, što ih čini konkurentnijim na međunarodnom tržištu. Kupci su često spremni da plate više za proizvode sa geografskom oznakom, znajući da se radi o proizvodima koji imaju specifične karakteristike i poreklo.

Zaštita geografskog porekla predstavlja važan korak u očuvanju srpske tradicije, jačanju poljoprivredne proizvodnje i imidža zemlje na globalnom tržištu.

Izvor: novosti.rs, Foto: Freepik